Tour de France – klasyfikacje i nagrody

Tour de France, jak co roku w lipcu, poświęciliśmy sporo miejsca w SZOSIE, która już wkrótce pojawi się w kioskach i empikach. W tym artykule, tuż przed 106. edycją „La Grande Boucle” opisujemy klasyfikacje i nagrody.

ŻÓŁTA KOSZULKA

Maillot jaune przypada zawodnikowi, który w najkrótszym czasie pokona całą trasę „Wielkiej Pętli”. Ale zwycięzca pierwszego Tour de France w 1903 roku nie otrzymał żółtej koszulki, tylko zieloną opaskę na rękę. Liderzy wyścigu dopiero od roku 1919 byli wyróżniani żółtą koszulką.

Zdarzało się, że liderami „La Grande Boucle” byli nawet trzej zawodnicy jednocześnie. W 1929 roku Luksemburczyk Nicolas Frantz oraz Francuzi Victor Fontan i André Leducq – każdy z nich po etapie do Bordeaux założył żółtą koszulkę. Sytuacja powtórzyła się w 1931 roku, wtedy Charles Pélissier i Raffaele Di Paco wspólnie liderowali w wyścigu. Rozwiązaniem tego kłopotliwego stanu rzeczy było rozpoczęcie wyścigu od prologu lub krótkiej jazdy indywidualnej na czas, ale na to organizatorzy wpadli dopiero w 1967 roku. W historii Tour de France zdarzały się także etapy, na których nikt nie jechał w żółtej koszulce. Powodem było zazwyczaj wycofanie się aktualnego lidera z powodu kraksy.

Czterech zawodników aż pięć razy zdobyło żółtą koszulkę: Edddy Merckx, Jaques Anquetil, Bernard Hinault i Miguel Indurain.

Najwięcej razy na podium Touru stawał Raymond Poulidor, aż 8 razy.

Najwięcej dni w malliot jaune w historii spędził oczywiście Eddy Merckx. Wyśrubowanego rekordu 96 dni długo nikt nie będzie mógł pobić.

Cztery razy zdarzyło się, że zawodnik przejechał cały wyścig w żółtej koszulce: Maurice Garin (1903), Ottavio Bottecchia (1924), Nicolas Frantz (1928), Romain Maes (1935; łącznie 27 etapów w żółtej koszulce, rekord wyścigu).

Edycje, w których koszulka lidera przechodziła z rąk do rąk, to 1958 i 1987 – wtedy aż 8 zawodników miało okazję celebrować jej zdobycie.

W 2007 roku siedmiu kolarzy dostąpiło zaszczytu liderowania w Tour de France, byli to: Alejandro Valverde, Romain Feillu, Stefan Schumacher, Kim Kirchen, Cadel Evans, Fränk Schleck, Carlos Sastre.

KOSZULKA W GROCHY

Maillot blanc à pois rouges – honorowany jest nią zawodnik nazywany potocznie najlepszym góralem. Uściślając – zdobywa ją ten, kto zbierze najwięcej punktów na górskich premiach. Klasyfikację górską Tour de France ustanowiono w 1933 roku, ale koszulkę w grochy – dopiero w 1975 roku. Koszulka jest hołdem dla byłego dyrektora wyścigu Félixa Levitana.

Pierwszym zdobywcą koszulki dla najlepszego górala był Vicente Trueba, a po raz pierwszy koszulkę w grochy włożył Lucien Van Impe.

Punkty w klasyfikacji zdobywa się na następująco oznaczonych podjazdach:

HC (hors catégorie – z franc. poza kategorią) w tym roku powyżej 2000 m (w sumie jest 5 takich premii: Tourmalet, Izoard, Galibier, Iseran i Val Thorens): 40-30-24-20-16-12-8-4 punktów dla pierwszych ośmiu zawodników na premiowanej kresce.

1. kategoria (13 podjazdów w edycji 2019): 10-8-6-4-2-1 punktów dla pierwszych 6 kolarzy na szczycie.

2. kategoria (12 premiowanych podjazdów): 5-3-2-1 pkt dla pierwszych 4 kolarzy.

3. kategoria (21 premii): 2-1 pkt dla 2 pierwszych kolarzy.

4. kategoria (14): 1 punkt.

Punktacja w Hors Catégorie na ogół wynosi: 20-15-12-10-8-6-4-2 punktów, ale w tym roku wszystkie HC usytuowane są powyżej 2000 m.

W przypadku usytuowania mety na szczycie oznaczonym premią górską punkty są dublowane.

Richard Viranque jest absolutnym rekordzistą, jeśli chodzi o klasyfikację górską. Francuz wygrywał ją siedem razy w latach: 1994, 1995, 1996, 1997, 1999, 2003, 2004. Viranque jest także rekordzistą, jeśli chodzi o liczbę zdobytych punktów – w sumie 529.

W latach 2015 i 2016 w tej klasyfikacji wygrywał Rafał Majka.

ZIELONA KOSZULKA

Maillot vert – zieloną koszulką jest nagradzany zawodnik, który często melduje się na wysokich pozycjach na płaskich etapach. Zielona koszulka zadebiutowała na Tour de France w 1953 roku, a jej pierwszym zdobywcą został Szwajcar Fritz Schaer. W historii wyścigu raz, w 1968 roku, na życzenie sponsora koszulka dla najlepszego sprintera przybrała czerwony kolor.

Punkty otrzymuje się za wygranie płaskiego etapu oraz sprintu ulokowanego na trasie. Punkty przyznaje się zawodnikom od 1. do 15. miejsca. Najlepiej punktowane są etapy płaskie (maks. 50 pkt), następnie pagórkowate (maks. 30 pkt), a najsłabiej górskie, czasówki oraz sprinty (maks. 20 pkt).

Najwięcej zwycięstw w tej klasyfikacji, aż 6, ma Erick Zabel. Niemiec prawdopodobnie niedługo będzie musiał zejść z piedestału, ponieważ 5 zwycięstw na koncie ma Peter Sagan, który na pewno jeszcze wystartuje w kilku edycjach „Wielkiej Pętli”.

Rekord punktowy w tej klasyfikacji należy do André Darrigade, który w 1959 roku zdobył aż 613 punktów. W 2015 roku Peter Sagan zwyciężył w klasyfikacji punktowej Tour de France, nie osiągając żadnego zwycięstwa etapowego.

BIAŁA KOSZULKA

Maillot blanc – klasyfikacja młodzieżowa powstała w 1975 roku. Białą koszulkę zakłada zawodnik, który nie osiągnął 25. roku życia i zajmuje najwyższe spośród młodych kolarzy miejsce w klasyfikacji generalnej. W latach 1989-1999 klasyfikacja została wygaszona, ale powróciła w 2000 roku.

Warto wspomnieć, że białą koszulką w latach 1968-1974 był nagradzany zawodnik, który prowadził w klasyfikacji łączonej. W latach 1983-1987 przypadła ona najlepszemu debiutantowi. Od 1997 roku jest ona nazywana Souvenir Fabio Casartelli – dla uczczenia pamięci tego tragicznie zmarłego kolarza.

Rekordzistami w tej klasyfikacji są Andy Schleck i Jan Urlich. Obydwaj mają po trzy zwycięstwa w tej klasyfikacji. Najmłodszym zwycięzcą jest także Urlich – kiedy po raz pierwszy wygrywał, miał 22 lata i 8 miesięcy.

CZERWONY NUMER

Czerwony numer – przyznawany najwaleczniejszemu kolarzowi każdej edycji Tour de France. Warto dodać, że po każdym etapie przyznawany jest numer dla najaktywniejszego zawodnika na etapie. W 2015 roku czerwonym numerem wyróżnieni zostali został Michał Kwiatkowski i Bartosz Huzarski.

Nagrodę za walkę na etapach wprowadzono w 1952 r., od 1956 roku wprowadzono nagrodę dla najaktywniejszego kolarza w wyścigu. Absolutnym rekordzistą jest tutaj Eddy Merckx, który wygrywał tę nagrodę czterokrotnie w latach 1969, 1970, 1974, 1975.

KLASYFIKACJA DRUŻYNOWA

Od 1930 roku organizatorzy honorują najlepsze ekipy Tour de France. Ekipa, której czterej zawodnicy osiągną łącznie najlepszy czas wyścigu po każdym etapie, jest nagradzana żółtym numerem startowym.

W KILKU KLASYFIKACJACH

Tylko jeden człowiek osiągnął zwycięstwo we wszystkich wyżej wymienionych klasyfikacjach w jednym roku. Zrobił to oczywiście Eddy Merckx w 1969 roku w barwach Faemy.

W 2013 roku Nairo Quintana sięgnął po zwycięstwo zarówno w klasyfikacji górskiej, jak i młodzieżowej. W 2010 roku Andy Schleck wygrał klasyfikację generalną i młodzieżową. Tego samego dokonał Alberto Contador w 2007 roku.

SOUVENIR

Souvenir Henri Desgrange – odpowiednik włoskiego „Cima Coppi”. To hołd dla dyrektora wyścigu Henri Desgrange’a. Otrzymuje ją zawodnik, który jako pierwszy zdobędzie Col du Galibier (o ile jest na trasie) lub najwyższy szczyt danej edycji Tour de France.

Souvenir Jacques-Goddet – nagroda dla zawodnika, który pierwszy zdobędzie szczyt Col du Tourmalet. Upamiętnia byłego dyrektora wyścigu Jacquesa Goddeta. W 2016 roku tę nagrodę zdobył Rafał Majka.

DODATKOWE KLASYFIKACJE

Klasyfikacja łączona – w latach 1983-1989 kolarze walczyli o tzw. koszulkę meksykańską. Przypadała zawodnikowi, który zdobył najwięcej punktów w klasyfikacji punktowej oraz górskiej.

Klasyfikacja stulecia – w 2003 roku świętowano stulecie Tour de France, a na pamiątkę utworzono klasyfikację, w której punkty zdobywało się w miastach goszczących pierwszą historyczną edycję Touru. Zwyciężył w niej Stuart O’Grady.

Tekst: Tomasz Bojanowski
Zdjęcia: Kristof Ramon

Artykuł ukazał się w SZOSIE 4/2018 wciąż dostępnej w naszym Kiosku.
Roadbook Tour de France 2019 do pobrania TUTAJ.